5 topstukken uit het Tropenmuseum

Deze bijzondere kris is misschien niet de mooiste die het museum bezit, maar uniek is hij wel! Vernoemd naar Charles Knaud (1840-1897), een enigszins excentrieke Nederlander, geboren en getogen op Java. Knaud voelde zich sterk aangetrokken tot de wetenschap en mystiek van het eiland. Hij ging in de leer bij een dukun, een Javaanse genezer en werd zelf ook dukun. Ooit genas hij de ernstig zieke zoon en troonopvolger van een Javaanse vorst. Als beloning schonk de vorst Knaud de oudste en kostbaarste pusaka van het hof: een kris. 

Op de kris staat een Javaans jaartal: 1264. Dit is in de christelijke tijdrekening 1342. De 'kris van Knaud' is daarmee de vroegste, werkelijk dateerbare kris die bekend is. Heel lang is de kris alleen bekend geweest uit publicaties en was hij spoorloos. In de zomer 2002 is hij  alsnog gevonden: in de bankkluis van de erven familie Knaud. Die hebben hem aan het Tropenmuseum in langdurig bruikleen gegeven, waar hij nu te bewonderen is.

De kris is erg verweerd maar als je goed kijkt, zie je taferelen uit het hindoe-epos Ramayana op de kling. Zo kun je bijvoorbeeld de generaal van het apenleger Hanuman en z’n tegenstander Rahwana erop ontdekken, en is een kleine Ganesha ook van de partij!

Bekijk dit object in detail op onze collectiesite.

Deze banjo uit Suriname is de oudste die bekend is van het Amerikaanse continent. Hij is gemaakt door een onbekend tot slaaf gemaakt persoon rond 1770 en werd verzameld door Gabriel Stedman, een Schotse kapitein in dienst van Nederland. Diens boek vol tekeningen is een van de belangrijkste informatiebronnen over de slavenperiode in Suriname. 

Dit soort muziekinstrumenten hebben waarschijnlijk hun oorsprong in Afrika. Doordat trommels en windinstrumenten die de Afrikaanse muziek domineerden, vroeg verboden werden in het Caraïbisch gebied en de kolonies waar Afrikaanse tot slaaf gemaakten te werk werden gesteld, stapte men over op banjo's. Hij was bestemd voor gebruik binnenshuis; voor vermaak van de tot slaaf gemaakten onderling. 

Bekijk dit object in detail op onze collectiesite.

Deze schoenen zijn in 2017 gemaakt door modeontwerper Karim Adduchi en schoenmaker Yasser Najjar uit Aleppo, Syrie, die nu in Nederland woont en werkt. Adduchi werkte voor zijn serie She has 99 Names samen met immigranten en vluchtelingen aan creaties die de rol van vrouwen in zijn thuisland Marokko becommentariëren. De hoge beukenhouten zolen van deze schoenen grijpen terug op een lange traditie van houten platform schoenen in het Midden-Oosten. Ze werden vaak gebruikt door vrouwen in het badhuis  om hun voeten droog te houden. In dit werk heeft Adduchi de houten bodem veel hoger gemaakt, waardoor het onmogelijk is balans te houden. Hiermee wil hij aantonen hoe het op een voetstuk plaatsen van vrouwen in de Marokkaanse samenleving, hun leven precair maakt. 

Daarnaast verwijst hij met  de gouden kleur van de slippers in Marokkaanse stijl, babouches, ook naar de manier waarop vrouwen beschermd en gekoesterd worden in islamitische samenlevingen. De titel van de serie She has 99 names, Zij heeft 99 namen, refereert aan het feit dat God 99 namen heeft in Islam. Adduchi feminiseert de uitdrukking, door ‘God’ te vervangen met ‘zij’. 

De geometrische patronen op de verhogingen, vakkundig uitgesneden door Najjar, zijn niet typisch voor schoenen maar eerder van architecturale decoratie in de islamitische wereld. Deze motieven, hier gebaseerd op een achtpuntige ster, zijn keurmerken geworden van islamitische kunst. In plaats van zich te beperken tot de schoenmaaktraditie in Marokko, speelt Adduchi met het beeld dat wij hebben van islamitische kunst en dat van de Marokkaanse samenleving. 

Bekijk dit object in detail op onze collectiesite.